Apocalypse now – bộ phim phi thường về chiến tranh Việt Nam
2017-04-27 01:00
Tác giả:
Giọng đọc:
Hằng Nga
Danh sách phát
Tự động phát
Đã gần 40 năm trôi qua, người ta không thể vin vào rất nhiều thứ mà bộ phim gặp phải trong suốt quá trình làm phim để xem xét danh tiếng của nó như nhiều tác phẩm nghệ thuật khác. Người ta phải tin rằng 1 triệu đô la để trả cho Marlon Brando là hoàn toàn xứng đáng, người ta cũng tin rằng việc đánh cược toàn bộ gia sản để làm phim của Coppola đã giúp ông hoàn thành được một trong những tác phẩm vĩ đại nhất của điện ảnh. Bộ phim đầy những ẩn dụ, đầy cảm xúc, đầy sự giận giữ và trống rỗng. Dòng sông Mekong nơi viên đại uý Willard (Martin Sheen) phải đi ngược lên thượng nguồn, đơn thuần là một ẩn dụ cho dòng chảy của cuộc đời con người, của tham vọng, và sự mỏng manh của xã hội văn minh. Từ dòng sông đó, trên chiếc tàu thuỷ đưa đại uý Willard đi làm một nhiệm vụ tối mật của quân đội, đạo diễn Francis Ford Coppola đã cho chúng ta đối diện với bản chất thực sự của một cuộc chiến tranh, một cuộc chiến tranh làm ẩn dụ cho mọi cuộc chiến khác để thoả mãn tham vọng của con người, nhưng phủ bóng đen lên những thân phận người lính, người dân phải chìm nổi trong chính cuộc chiến đó.
Cảnh đầu phim, và cảnh cuối phim đã chứng tỏ đại uý Willard không hề điên loạn, ông chỉ hầu như điên loạn, chỉ gần như đã đánh mất chính mình. Sự trống rỗng, của ông được thể hiện bằng khuôn mặt vô cảm, giọng nói như không khí, lạnh lùng và quyết đoán. Những hành động của Willard được thể hiện tối giản, đa phần là quan sát, ông quan sát, ông thăm dò, và ông ra quyết định. Tiếng súng đanh lên vang động cả một quãng sông rộng khi ông bắn chết người phụ nữ Việt Nam đang bị thương hấp hối mang tính biểu tượng cao của lòng thương cảm cũng như sự tăm tối đang len lỏi trong tâm hồn ông. Hay cách ông quan sát viên trung tá Bill Kilgore (Robert Duvall) hành xử trong trận ném bom napalm vào một ngôi làng yên bình cho ta thấy rõ được chân dung cuộc chiến. Francis Ford Coppola sử dụng hai góc máy để thể hiện câu chuyện, chính vì thế sức nặng của câu chuyện với khả năng truyền tải của nó càng mạnh mẽ. Một góc máy được đặt song song với ánh mắt của Willard, ở đó, bằng cách dùng giọng kể mang chất hồi tưởng, Willard cho ta thấy góc nhìn của mình, câu chuyện dưới mắt một vị đại uý Mỹ, một cách kể chuyện khách quan và khiêm tốn. Góc máy thứ hai quay chính Willard, chân dung của một quân nhân. Willard ít nói, chìm sâu vào những nghiên cứu của mình về vị đại tá bí ẩn Kurtz, nhưng mạnh mẽ quyết đoán trong hành động, sợ hãi nhưng lại vô cảm. Willard lạc lối trong chính con đường mà mình đang đi.
Là quân nhân, anh đang thực hiện mệnh lệnh của mình, một thứ mệnh lệnh mơ hồ về một con người mơ hồ, một vị đại tá đáng lẽ có thể trở thành Tướng nhưng quyết định từ bỏ tất cả để trốn vào rừng sâu sống với thứ triết lý mang nặng dấu ấn Phật Giáo của mình, và lãnh đạo một đội quân người bản xứ. Trên hành trình đó, anh vừa khám phá về một con người thông minh, tài giỏi, vừa khám phá về một cuộc chiến, nơi những doanh trại không có ai quản lý, những tên lính bắn súng xối xả vào tự nhiên vì sợ hãi. Những hành động bộc phát mang tính bản năng của sự cô lập, vô nghĩa, về nhân tính đang ngày càng bị mất đi. Là kẻ ám sát, a muốn giết Kurtz để hoàn thành nhiệm vụ. Nhưng càng tìm hiểu sâu về con người đó, càng dấn sâu vào cuộc đời của người đó, Willard càng bộc lộ bản thân mình có những tư tưởng và thái độ tương tự, anh giống chân dung tỉnh táo của Kurtz, giống bản thể của Kurtz. Để đến cuối cùng, với khuôn mặt được bôi chát bởi bùn đất Willard hiện hình là một người kế nghiệp hoàn hảo cho Kurtz, chỉ có điều, anh không bị điên, anh không cực đoạn, anh có thể tìm đường trở về làm người. Còn Kurtz là đại diện cho nỗi tuyệt vọng và sự cô đơn của chiến tranh. Ông dùng đi dùng lại từ “Horror” (kinh hoàng) để chỉ về những điều ông đã trải qua trong cuộc chiến tranh Việt Nam. Kurtz khi tìm ra bản chất sự thật của cuộc chiến tranh mà ông tham gia, nơi những người lính Việt Cộng sẵn sàng cắt đứt cánh tay của mình để tiếp tục chiến đấu. Nơi đó, con người phải sẵn sàng giết người mà không còn chút cảm xúc nào, không còn chút đam mê nào, và không có bất kì sự phán xét nào. Khi hiểu được thứ “Horror” đó, ông đã phát điên. Quang cảnh nơi ông đang sống thật sự kinh dị, xác người ngổn ngang, những chiếc đầu bị cắt rời vô cảm. Khi gặp Willard, ông đã cho vị đại uý đấy biết rằng, ông đã đi quá xa, và không thể thay đổi được gì nữa.
Kurtz tuyệt vọng, cái chân dung tuyệt vọng được thể hiện trong một thứ ánh sáng mờ ảo, nửa sáng nửa tối, mờ mịt và ám ảnh, với giọng nói như ma ám, có sức truyền tải mạnh mẽ. Số tiền bỏ ra để trả cho vai diễn của Marlon Brandon thật sự rất xứng đáng. Với một người có cách diễn xuất nhập tâm hoàn toàn vào nhân vật như Brando, vai diễn Kurtz quả thực rất phù hợp. Một chân dung tuyệt vọng đến tận cùng, nhưng điềm tĩnh và khôn ngoan, điên loạn và vô cảm. Francis Ford Coppola đã tạo ra một trong những kết phim hay nhất trong lịch sử điện ảnh. Cô đọng, quyết liệt đầy táo bạo.
Xuyên suốt bộ phim là những trường đoạn không thể quên, nó mang nhiều tính biểu tượng. Đặc biệt là trường đoạn tấn công một ngôi làng bằng trực thăng của viên trung tá Bill Kilgore trong tiếng nhạc hào hùng của bản nhạc Rise of the Valkyries mà nhà soạn nhạc Wagner sáng tác, ở đây Bill đã có câu nói bất hủ về bom Napalm: “Tao yêu mùi bom nalpalm vào buổi sáng…Chú mày biết không, cả mùi xăng trên ngọn đồi cứ như là mùi của chiến thắng… Một ngày nào đó cuộc chiến này sẽ kết thúc.”.Hay trường đoạn tàu của Willard đối diện với một chiếc tàu bán hàng của người dân địa phương, họ đã dừng lại để kiểm tra tàu của dân địa phương có giấu thứ gì khả nghi của Việt Công không? Qua những câu thoại đặc sắc, sự nguy hiểm lên cao, sự sợ hãi của người lính Mỹ, lòng nghi kị, và rồi tiếng súng liên thanh được bắn ra không chút thương xót vì sợ hãi, nỗi đau không thể tả của cảm xúc đạt đến tận cùng. Quả thực, bố phim có những lời thoại ấn tượng cùng với những cảnh quay mang tính biểu tượng cao khiến cho cả bố phim hơn là một thông điệp phản chiến, nó chính là chân dung của chiến tranh, một danh từ chỉ sự “suy đồi của nền văn minh”.
Cùng với John Millius, Coppola phát triển kịch bản dựa trên tiểu thuyết Heart of Darkness của Joseph Conrad, ông chuyển địa danh từ châu Phi sang bối cảnh chiến tranh Việt Nam, để từ đó phát triển câu chuyện với rất nhiều hình ảnh mang tính biểu tượng để nêu bật chủ đề phản chiến, cũng như đi tìm hình hài cho bản chất sự thật của chiến tranh. Qua góc quay của Vittorio Storaro, và cách sắp đặt bối cảnh, sử dụng ánh sáng tự nhiên của đạo diễn, bộ phim có những trường cảnh, đại cảnh, cảnh chiến đấu, cận cảnh đẹp mắt và gây choáng ngợp, cũng như lột tả một cách vô cùng sâu sắc tính cách nhân vật, con người nhân vật qua một ánh mắt, một góc nhìn. Apocalypse Now là một bộ phim phi thường, nó phi thường vì mọi thứ ăn khớp hoàn hảo từ câu chuyện, cảnh quay, từng frame hình, cách sử dụng âm nhạc, âm thanh để kích thích giác quan người xem đến tột cùng, và từ đó, như một bi kịch của nền văn minh, thế giới hiện ra tan nát, chủ nghĩa lý tưởng của Mỹ hoàn toàn lụi bại, những người lính Mỹ chỉ còn là lớp vỏ sợ hãi và đơn độc.
Apocalypse Now sẽ mãi mãi là bộ phim phi thường, vì tính chất phản chiến của nó. Khi nào còn chiến tranh, khi đó bộ phim còn là tiếng nói mạnh mẽ để chúng ta có thể thấy được bản chất thực sự của một cuộc chiến. Chiến tranh, ngoài những hư ảnh của vinh quang, nó là sự tuyệt vọng, trống rỗng, là nỗi đau tồn tại hàng thập kỉ, là sự đánh mất chính mình, là những sự thật nửa vời được nói ra để che giấu sự thật, là những lợi ích chỉ phục vụ cho quyền lực, không phục vụ cho nhân dân, cho người lính. Thế giới hình như chưa bao giờ ngưng tiếng súng, xã hội văn minh chưa bao giờ thôi kiêu ngạo để ngăn lòng tham của con người lại. Một thành phố đang ngủ yên thì hẳn đâu đó trên trái đất, một thành phố đang chìm trong bom đạn và sợ hãi. Apocalypse Now tự thân nó đã không chỉ là một tác phẩm vị nghệ thuật, mà thấm đẫm tinh thần vị nhân sinh. Thế giới cần hoà bình, và luôn luôn cần hoà bình như thể nó chưa bao giờ có được hoà bình thực sự.
Về chữ Redux: Bộ phim được phát hành năm 1979, khi đó thời lượng của phim là 153 phút. Vào năm 2001, đạo diễn Francis Ford Coppola phát hành một bản phim mới với tên Apocalypse Now Redux, trong đó ông thêm vào 49 phút phim bị cắt khỏi bản phim gốc, do vậy thời lượng Apocalypse Now lúc này là 202 phút, bao gồm rất nhiều cảnh phim mới, và có một vài thay đổi nhỏ về vị trí một số cảnh phim so với bản phim cũ. Cụ thể như nào, các bạn có thể đọc thêm trên Wikipedia.
© Tuan Lalarme - Nguồn bài viết: Mannup.vn
Giọng đọc: Hằng Nga
Biên tập & sản xuất: Hằng Nga
Phản hồi của độc giả
Xem thêm
Bình yên ai mua mà bán, ai thừa mà xin
Bạn thân mến đừng cố tìm kiếm sự bình yên vì vốn dĩ bình yên ở rất gần với chúng ta ngay từ những điều đơn giản nhất. Bình yên giống như một luồng gió mát thổi vào tâm hồn của bạn, xua tan đi nỗi lo toan mệt mỏi đang phải gồng mình gánh chịu để có thể thả hồn vào những điều mình đang có và cảm thấy hạnh phúc.
Kể từ giờ em có thể sống hạnh phúc rồi (Blog Radio 808)
Biết đâu chỉ vì bạn cố gắng cứu vãn những gì không thể mà bỏ quên hạnh phúc của mình. Biết đâu người vẫn ở bên cạnh quan tâm, an ủi, đối xử với bạn thật tốt, nhưng đó chỉ là cảm giác muốn dựa vào ai đó những lúc yếu lòng chứ không phải là yêu.
Khi bạn thay đổi thế giới tự khắc đổi thay
Tôi có một người bạn thân, cô ấy chia tay bạn trai sau bốn năm họ bên nhau, cô ấy nói rằng bản thân đã rất lưỡng lự khi đưa ra quyết định đó nhưng khi cô nghe anh bạn trai nói: Vì em quá yêu anh, nên những năm qua em đã thay đổi quá nhiều đến mức em không còn là chính em nữa.
Tình bỏ lỡ là tình đắng cay (Blog Radio 807)
Tôi chỉ mong sao, cả đời này của tôi và bạn, đều sẽ không bỏ lỡ người mà mình yêu thương nhất.
Từng có nhau trong đời (Blog Radio 806)
Anh nói xem, giữa việc chưa từng gặp gỡ hay đã gặp nhau rồi nhưng phải chia xa thì sẽ mang đến nhiều tiếc nuối hơn.
Người cũ từng thương
Có người từng nói, để gặp một người chúng ta chỉ cần một giây, để yêu một người có lẽ chúng ta chỉ cần một ngày, nhưng để quên đi một người đôi khi chúng ta cần đến cả một đời. Thực ra trong suốt cuộc đời mỗi người, để gặp được một người mà mình thích không dễ dàng gì. Mỗi một cuộc tình đều có ý nghĩa nhất định. Tình yêu trong giai đoạn thanh xuân chính là quá trình giúp ta trải nghiệm cũng như trưởng thành. Chỉ cần chúng ta dũng cảm để yêu thì xem như tuổi trẻ của chúng ta không có gì tiếc nuối.
Nếu gặp lại, mong rằng sẽ là một ngày mưa (Blog Radio 805)
Tôi từng có một câu chuyện rất dài, vắn tắt vài ba câu liền kể hết. Cậu ấy từng có một cuộc đời thật đẹp, bỗng nhiên một ngày hóa thành sương mờ đắm mình trong biển nước.
Sao phải buồn vì những điều đã cũ
Chào bạn ngày hôm nay của bạn như thế nào? Vui vẻ hay âu lo dù có thế nào thì cũng mong rằng bạn của ngày mai sẽ luôn là phiên bản tốt hơn bạn của hôm này nhé. Dù cho cuộc đời không vì nước mắt của bạn mà dịu dàng hơn, bão giông lại càng không vì những bước chân trốn chạy của bạn mà nhường cho mặt trời hửng nắng. Cuộc đời đâu phải một giấc ngủ, để sau một đêm dài với những cơn ác mộng, bình minh sẽ rạng phía đằng đông. Tất cả sẽ ổn thôi mãi chỉ là một lời trấn an vô nghĩa - nếu hôm nay bạn lựa chọn buông xuôi.
Giữ anh đi! Anh sẽ ở lại (Blog Radio 804)
Khi họ nói muốn ra đi, thực chất trong lòng ngàn vạn lần muốn hét lên: “Hãy giữ anh đi! Anh sẽ ở lại!” Họ chỉ muốn một lần được người mình yêu níu kéo, để biết trong lòng cô ấy, họ quan trọng đến nhường nào.
Tình đầu là tình bỏ lỡ
Anh là mối tình đầu mà tôi nghĩ mình đã vô tình bỏ lỡ. Nhưng sự thật đã chứng minh, chỉ cần còn tình cảm, còn đủ yêu thương và trân trọng, thời gian chỉ là một ý niệm nhỏ nhoi.
