Từng được nghe, được kể nhiều về Luông Pha Bang, hôm nay tôi mới có dịp thực mục sở thị “một cố đô xinh đẹp được bao quanh bởi 2 dòng sông Nặm Khàn và Mê Kông. Từ trên cao nhìn xuống, cố đô như một bán đảo giữa 2 làn sóng xanh. Trước đây, khi chưa có giao thông đường bộ thuận lợi thì 2 dòng sông này chính là huyết mạch của Luông Pha Bang và cũng là vựa cá cho người dân dọc 2 bên sông. Dịp may hiếm có lần này đến thăm cố đô vào đúng dịp tết Bun Pi May (Tết té nước cổ truyền của nhân dân Lào). Đoàn được các đồng chí lãnh đạo của tỉnh bố trí vừa làm việc theo chương trình lại vừa được tham dự những nét độc đáo của ngày tết cổ truyền, ngày hội té nước cầu mưa, cầu phúc của người Lào.

Theo phong tục, ngày 13 tháng 4 (tức là 30 tết Phật lịch) người dân ở đây tổ chức lễ rước voi. Hơn 8h sáng, trước cung Hoàng gia, 5 “ông” voi cao to lừng lững, choàng thảm đỏ, gắn chuông vàng, với các quản tượng mặc áo đỏ vắt vẻo trên lưng, chậm rãi dạo trên các tuyến phố chính trong tiếng trống, tiếng nhạc rộn rã của đoàn rước.

Có lẽ bồi hồi nhất trong chuyến đi này là anh Lê Phúc, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh, nguyên là bộ đội tình nguyện Việt Nam đã từng kề vai sát cánh với bộ đội Pa-thét Lào tham gia chiến đấu tại chiến trường Bắc Lào trong những năm 1968-1972... Kỷ niệm cứ ùa về theo từng địa danh khi Đoàn đến thăm Nặm Bạc, nơi mà anh lính trẻ đôi mươi Lê Phúc ngày ấy, trong một trận đánh đã ôm súng B40 bắn liền một lúc 5 quả vào các mục tiêu của quân địch, để rồi 3 hôm sau tai vẫn ù đặc không nghe thấy gì. Đây rồi sân bay Luông Pha Bang, ngày xưa bộ đội tình nguyện Việt Nam và Pa-thét Lào xây dựng trận địa pháo ở đỉnh Pu Xen Thông cách mấy cây số bắn đạn ĐKB vào sân bay địch, bây giờ mới được tận mắt chứng kiến. Hôm nay cái sân bay dã chiến bụi mù mỗi khi máy bay địch cất cánh ngày xưa ấy, nay đã được xây dựng thành sân bay quốc tế với đài dẫn bay, nhà ga hiện đại... đón hàng chục chuyến máy bay lên xuống mỗi ngày. Trong những năm kháng chiến, nhân dân và các lực lượng vũ trang Luông Pha Bang đã “hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa” với các đơn vị tình nguyện và chuyên gia Việt Nam xây dựng khu căn cứ kháng chiến Bắc Lào và các trận đánh nổi tiếng như: Nặm Bạc, điểm cao 779, Pu Xen Thông, Nặm U, Nặm Xương... giành chiến thắng vẻ vang.

Ngày nay, theo đường lối phát triển và hội nhập quốc tế của Ðảng và Chính phủ Lào, Luông Pha Bang đang vươn lên, phát huy tiềm năng lợi thế về đất đai, tài nguyên và truyền thống văn hoá để phát triển. GDP hằng năm tăng trung bình gần 6%, đã có hơn 40 dự án đầu tư nước ngoài trị giá trên 78 triệu USD đầu tư vào các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, khai khoáng, giao thông... trong đó có các tỉnh của Việt Nam như: Sơn La, Hà Nội, Nghệ An, Điện Biên... sang tìm hiểu và đầu tư xây dựng. Sơn La đã hợp tác với Luông Pha Bang về phát triển kinh tế, đào tạo nguồn nhân lực... Tại trường đại học Xu-pha-nu vông của Luông Pha Bang cũng có gần 50 lưu học sinh Việt Nam đang theo học. Theo thoả thuận, với tỷ lệ 1/5 cũng có hàng trăm lưu học sinh Lào cũng đang theo học tại các trường đại học, cao đẳng ở Sơn La và Việt Nam.

Tương lai gần, Luông Pha Bang và các tỉnh Bắc Lào sẽ trở thành một khu kinh tế mở, quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào đang phát triển tốt đẹp. Hai bên đã hình thành một cơ chế hợp tác cùng phát triển ở nhiều cấp độ, đa diện và đa dạng, có chính sách khuyến khích và tạo thuận lợi cho các nhà kinh doanh hai nước hợp tác đầu tư. Ðó là điều kiện thuận lợi để Luông Pha Bang cùng các địa phương của Lào phát triển và hội nhập.

Chia tay Luông Pha Bang với dòng Mê Kông trong xanh, những chùa, tháp lấp lánh ánh vàng trầm mặc, tôi nhớ mãi bài hát anh Sổm-lít sáng tác, hát trong buổi chia tay: “Việt - Lào anh em, Luông Pha Bang - Sơn La, anh yêu em, em yêu anh, mãi mãi không rời xa”.