Tiên học lễ và tâm đức của người học trò trong Khổng giáo
2017-11-19 01:04
Tác giả:
Giọng đọc:
Lan Phương
Danh sách phát
Tự động phát
Phạm trù lễ đối với việc tu tâm dưỡng tính:
Khổng Tử rất coi trọng tình cảm của con người, ông cho rằng tất cả đều do tình cảm mà sinh ra. Vì thế mọi người phải được dạy những đạo lý tốt đẹp nhất. Mục đích là để hình thành cho con người có những tình cảm tốt.
Khổng Tử chủ trương dùng lễ để giáo hóa tính tình của con người khiến cho xã hội có chung một quan niệm đạo đức, tập quán để làm việc thiện. Những việc đó dù phải làm mà vẫn tự nhiên không mang tính gò bó. Mục đích cuối cùng là để đưa xã hội từ vô đạo trở về với có đạo.
Khổng Tử cho rằng bản tính con người vốn thiện, con người trở nên bất thiện là do không được dạy về lễ, vì thế ai cũng phải được học. Nhưng nếu cứ để con người tự do thì sinh ra lắm bất cập. Vậy nên phải lấy lễ để khiến hành vi của con người ta cho có chừng mực, để lúc nào cũng hợp với đạo dung hòa, hợp lý. Người quân tử phải biết làm cho sáng cái lễ, phải biết cung kính tuân theo lễ.
Lễ trong trật tự xã hội:
Trong trật tự xã hội tồn tại thứ bậc, do vậy phải phân định rõ ràng trật tự xã hội trên dưới cho phân minh rõ ràng. Trong xã hội có quan hệ vua tôi, cha con, chồng vợ, bằng hữu. Ngoài ra còn có người thân kẻ sơ, có việc phải việc trái. Cho nên phải có lễ để phân định cho rõ ràng những trật tự ấy, chỉ có lễ mới làm cho con người giữ đúng chuẩn mực của mình.
Trên quan điểm con người vốn thiện, Khổng Tử cho rằng người ta sinh ra thích an tĩnh, nhưng trong quá trình tồn tại con người bị môi trường xung quanh làm cho động. Con người khi mới sinh ra như một tờ giấy không có vết tích của sự yêu và ghét, thế nhưng sau đó môi trường sống bắt đầu vẽ lên tờ giấy kia sự yêu và ghét.
Theo Khổng Tử, tình cảm của con người rất khó nắm bắt, do vậy phải hướng nó tới những giá trị đạo đức cao cả. Trên quan điểm đó chúng ta có thể hiểu con người thường tình hễ có thừa thì xa xỉ, khi thiếu thốn thì dè sẻn.
Việc sử dụng lễ để giáo hóa con người đã đem lại nhiều thành quả tốt đẹp. Sự giáo hóa của lễ rất như có phép mầu nhiệm, ngăn cấm những suy nghĩ lệch lạc từ khi nó chưa hình thành. Lễ khiến con người ngày ngày tiếp xúc với những điều thiện, tránh xa những tội lỗi.
Lễ trong phương diện đạo đức:
Quá trình diễn tiến lịch sử, phạm trù lễ đã có sự biến đổi, nhưng dù biến đổi đến đâu đi nữa thì lễ cũng mang trong mình nó những giá trị đạo đức nhất định.
Khổng Tử cho rằng, công dụng căn bản của lễ không có gì khác hơn là chính nền tảng đạo đức. Ðạo nhân, đạo nghĩa, đạo tín, là những đức tính căn bản của lễ. Một người thiếu lễ, không thể là người quân tử “lễ là việc làm của con người, không có lễ, không có gì đứng vững được”. Do vậy trung, hiếu thực ra chỉ là những quy tắc tất yếu xây dựng trên nhân, nghĩa, và tín, trong khi lễ là một phương thế biểu hiện những đức tính trên.
Những người khi đã hiểu lễ rồi thì sẽ có một lối sống toàn diện, tức lối sống đó đòi hỏi mọi người phải theo để có thể bảo tồn sự sống và xã hội.
Khổng Tử còn chủ trương lấy lễ làm nền tảng cho tất cả nền đạo đức. Lễ mang tính chất như một cái thước đo lường, cái thước phát xuất từ nội tâm nhưng có thể đo được con người nhờ vào hình thức ở bên ngoài. Nói cách khác, nếu nhân là cái bản chất của đạo đức, thì nghĩa là cái thước đo, là cái mức, cái hình mà chỉ theo đó ta mới nhận ra được nhận.
Những chân lý giản dị của Khổng Tử đi vào lòng người tự nhiên nhất như đó chính là tiếng gọi từ bên trong tâm tưởng mỗi chúng ta. Dù thời gian trôi qua và thế giới có đổi thay thế nào đi nữa, thì những giá trị tinh túy nhất của Khổng Tử luôn mãi sống với thời gian.
Blog Radio sưu tầm và tổng hợp.
Phản hồi của độc giả
Xem thêm
Blog Radio 762: Hạnh phúc có mỉm cười lần nữa không anh?
Chỉ biết rằng sau tất cả em vẫn mong một lần được hạnh phúc. Chúng ta liệu có hạnh phúc bên nhau dù thiếu đi tiếng khóc cười của trẻ thơ, tình yêu có bù đắp cho tất cả, hạnh phúc có mỉm cười một lần nữa không anh?
Khi yêu đừng quay đầu nhìn lại
Tình yêu giá như nó chỉ đơn giản là chuyện của hai người, của chỉ hai người thôi mà không chịu ảnh hưởng của một người nào khác. Giá như là như thế thì giờ đây anh và em đã không phải cần cho nhau thêm một chút thời gian.
Replay Blog Radio: Chờ em mỗi sớm mai bên cốc đen đá không đường
Anh thích cà phê không đường nhưng anh lại uống chocolate nóng vì đó là thứ em thích nhất. Anh yêu chiều tối nhưng anh cũng nguyện ngồi chờ em mỗi sáng mai.
Blog Radio 761: Nối lại sợi tơ duyên
Một sợi dây buộc quá căng sẽ dễ đứt, sợi nhân duyên cũng vậy. Có những người, tưởng như duyên phận buộc chặt lấy nhanh, nhưng rồi họ vẫn đánh mất nhau trên con đường trưởng thành. Sợi tơ duyên đứt rồi, liệu có cách nào nối lại được chăng?
Ngày mai mình cưới, anh ở đâu sao vẫn chưa về?
Em sẽ không đau nữa đâu, em sẽ không sợ những cơn mưa nữa, vì trời mưa cũng là trời đang nắng, chỉ là ánh nắng ấy tạm thời ẩn mình dưới những đám mây mà thôi.
Replay Blog Radio: Đợi chờ một tình yêu
Yêu một ai đó, có nghĩa rằng bạn nên chờ đợi. Có thể trái tim của người đó đang bị tổn thương nên nó cần thời gian để lành lại. Đừng nhầm tình yêu với những cơn say nắng, nhưng cùng đừng vì chút rung động đầu đời mà bỏ lỡ mảnh ghép của cuộc đời mình.
Blog Radio 760: Đơn phương cũng có quyền được yêu thương
Vì tình đơn phương không thể nào trải qua những cuộc cãi vã, càng không thể nào nói ra được lời chia tay. Thứ đáng sợ chính là nó giết chết xúc cảm của chúng ta một cách từ từ và dai dẳng theo thời gian.
Đứng trước anh tôi vẫn còn rung động
Đúng với câu người ta hay nói “Có một người tôi không muốn gặp lại, bởi gặp lại tôi sợ mình sẽ rung động”. Và tôi đã như thế, không ngờ lại rung động với một người tưởng chừng rất lạ lại hóa ra quen. Có lẽ dù anh có thay đổi như thế nào thì đứng trước anh tôi vẫn rung động.
Replay Blog Radio: Tình yêu như một hình xăm
Tình yêu giống một hình xăm. Không một ai xóa đi được ký ức, không một ai xóa đi được những yêu thương đã khắc dấu ở trong tim. Xóa nó hoàn toàn, chỉ có thể chấp nhận nỗi đau bung tràn đến không thể thở.
Blog Radio 759: Đôi bàn tay trắng biết lấy gì để yêu em?
Ôm tương tư là thế, ôm hi vọng là thế, dù biết là hão huyền, là viển vông, nhưng ai có thể ngăn cản được thứ thiêng liêng gọi là tình cảm? Cũng chẳng hiểu vì sao cậu thích chị, có lẽ vì chị giàu, chị ngoan, chị dịu dàng,… hay là cả ngàn lí do khác. Thích một người đâu cần lí do đâu.
