blogradio.vn - Quê hương là những điều giản dị. Tôi nhớ mùi khói chiều mỗi buổi chạy về ăn cơm, nhớ mùi khói cay nồng nhưng vẫn đứng nhìn má nấu. Mùi vị ấy, tôi đem thời gian giấu vào ký ức từ tuổi thơ cho đến bây giờ.

***

Tôi đứng xem tụi nhỏ chơi trốn tìm dưới dưới cây rơm trước nhà. Sau tiếng đếm của con Sếu, 5, 10, 15, 20, mãi cho đến số 100 chưa dứt cả đám chạy trốn tán loạn. Mắt con Sếu chợt mở ra khi xong câu "Ai đứng gần cây xin tỳ chết luôn”, nó nhìn dáo dác hết nơi này đến nơi khác. 

Thằng Chuột nấp sau bụi chuối, nó kéo cái lá chuối xuống che kín người, không quên nhìn sang tôi, lấy ngón tay đưa lên môi báo hiệu im lặng. Riêng con Đẹt chạy ra bờ ao nằm sát người xuống cái lu chứa đựng đầy nước mưa. Phần thằng Lì nhanh như sóc leo lên cây ô môi cao vút, cười khanh khách chẳng sợ con bé Sếu phát hiện.

Nhìn lũ trẻ chơi đùa trong cái nắng chiều rộn ràng tiếng cười nói. Tôi như quay ngược thời gian trở lại và thấy mình qua nét hồn nhiên trên gương mặt mỗi đứa như ngày xa xưa. 

Thuở ấy, cũng ngay nơi này, tôi đứng trước ngõ mắt hướng về phía cánh đồng. Dưới bóng chiều tà, dáng của da đi về với chiếc cuốc trên vai và chắc chắn một điều trong túi của cha luôn có con cua đồng đã bẻ càng, đó cũng là món quà của ba cho tôi mỗi ngày để chơi đùa. 

Tôi lấy sợi dây buộc vào thân con cua, cứ thả cho nó di chuyển và tôi cầm dây mà đi theo. Mải mê chơi chẳng cần biết giờ giấc, cứ nhìn về hướng nhà mình thấy khói lam chiều, tôi biết sắp tới giờ cơm và chuẩn bị trở về. 

Tôi không quên được mùi khoai lang trong nồi cơm, miếng cơm cháy ở cuối nồi. Hương vị ấy vốn dĩ quá đỗi bình thường, nhưng với tôi là cả một trời kỷ niệm đã luôn ở trong ký ức, trong tâm hồn tôi cho tới tận bây giờ.

Ngày ấy dẫu mê chơi đến mức nào cũng phải trở về nhà cho bằng được. Má cứ hay nói các anh.

"Đi chơi chẳng biết giờ giấc, tới giờ cơm cũng phải đi kêu. Tụi bây xem thằng Út mà học hỏi, tới giờ nấu cơm là nó đã về, còn tụi bây thì phải kêu đến rát cổ họng mà còn chưa chịu về”.

Quả thật đúng vậy, khói lam chiều như cái đồng hồ báo thức của tôi trước những bữa cơm gia đình. Tôi trở về đứng rón rén nhìn má dưới cửa bếp, và câu hỏi dường như chiều nào cũng lặp lại.

"Hôm nay có khoai lang không má?”

Má bên bếp lửa với gương mặt lem luốc than đen sau những lần thổi lửa. Bếp cháy phừng phực, tiếng nổ lốp bốp của những chiếc củi khô được cho vào.

"Có, muốn ăn khoai thì ngày nào má cũng mua về bỏ vào nồi cơm cho, miễn con ráng học cho thật giỏi”.

Mùi khói cay nồng, xông lên mắt mũi và nước mắt cứ trào ra như khóc. Trên mái lá xém đen hết cái nhà bếp và từng làn khói lẻn ra ngoài. Biết vậy, nhưng sao tôi luôn muốn đứng đây nhìn dáng của má cặm cụi nấu nướng, chăm lo vun vén cho gia đình. Má cứ nói.

"Đi lên nhà trên đi, ở đây nồng lắm. Lát nữa má chắt nước cơm cho uống."

Má dỡ nắp vớt ra một củ khoai lang đang nằm trong nồi cơm sôi ùng ục, bỏ vào cái chén đưa cho tôi. Tôi vui mừng cầm lấy chạy xung quanh nhà ra cái chõng tre phía trước vừa thổi vừa ăn, thấy ai đi qua tôi cũng đều cười và khoe khoang với họ. Tôi sẽ đợi thằng Tý đi chăn trâu về, tôi cho nó nửa củ còn lại, đổi lại nó cho tôi những hình thù con vật được chính bàn tay nó nặn từ đất sét.

Căn nhà đã hai mươi năm đầy ắp kỷ niệm, đã trải qua mấy mùa đông và những lần gió giông. Tôi nhớ những tiếng xào xạc của mái lá va vào nhau mỗi khi cơn gió lùa. Âm thanh ấy nó reo mãi trong tôi, như trái tim đập để nói lên sự sống của con người, mùi khói lam chiều cứ như là hơi thở và hóa thành tiếng gọi trong trí nhớ người tha hương. Mãi cho tới những năm sau tôi nhớ mãi, ngày ba bàn với má.

"Xong mùa lúa này, mình xây nhà. Bà tính sao?”

"Ừ tôi cũng muốn xây để cho có với người ta, xung quanh đây ai cũng ai cũng xây hết rồi, chỉ có duy nhất nhà mình là chưa”.

"Bây giờ vật liệu xây dựng nó còn rẻ, hay n.gày mai tôi đặt mua trước, rồi xong vụ hè thu này xây luôn. Bà tính sao?”

"Ừ tôi thấy được đó”.

Tôi nghe xong vội vàng chạy tới hỏi ba và má. Đây là chuyện tôi luôn quan tâm tới, khác với những người anh của mình.

"Mình xây ở đây đây hả ba má".

Ba chỉ tay qua cái giàn bí, nơi cái chõng tre tôi hay ngồi ăn khoai và chờ thằng Tý về.

"Xây ở đó”.

Tôi tiếp tục hỏi trong sự lúng túng vô cùng.

"Còn cái nhà cũ thì sao ba?".

Má nhìn về phía giàn bí xanh rờn, vội vàng trả lời.

"Sẽ dỡ bỏ cái nhà cũ”.

"Ủa sao lại dỡ bỏ hả má."

"Chứ để làm gì, đã xây nhà rồi thì về nhà mới. Nhà cũ dột trước dột sau, dỡ ra cho nó trống trải, chứ để cũng không được tác dụng gì”.

"Nhưng bao năm tháng qua, mình vẫn sống trong căn nhà này, cho tới bây giờ, đâu có chuyện gì xảy ra. Thôi ba má đừng xây chi nữa. Ở đây được rồi”.

Ba nhìn tôi cười rồi nói.

"Ở đó mười mấy năm rồi chưa đủ hả con. Sống thì phải đi lên chứ có ai muốn ở nhà tranh vách đất suốt đời bao giờ”.

Có lẽ trong nhà của tôi, ai cũng hào hứng, ngập tràn niềm vui khi nghe tin sắp xây nhà nhưng sao tôi thấy buồn vô cùng. Dẫu biết sống là phải đi lên như câu của ba đã nói.

Ba chỉ tay ra hướng ngoài sông, những chiếc cầu tre của thuở nào cũng thay thế bằng những chiếc cầu bê tông to đùng, và con đường tôi hay chơi đùa đầy đất cát, sình lầy mỗi khi mưa về, đã thay bằng con đổ nhựa rộng lớn thênh thang. Đó là sự phát triển và chúng ta phải đi theo đường lối tiến bộ ấy.

Ngày dỡ nhà, tâm trạng của tôi nặng nề chưa từng thấy. Tôi cứ đi tới đi lui đứng dưới cái bếp, hình ảnh thơ ấu nào đó vụt trở về, chỉ trong chốc lát nữa thôi, nó sẽ trở thành dĩ vãng, và không bao giờ tìm lại được bao giờ.

Tôi lặng lẽ tựa đầu vào cánh cửa bếp, nhìn cái bếp những giây phút sau cùng mà đôi mắt rưng rưng. Như hồi má nấu tôi hay đứng nhìn, khói nghi ngút cay đến chảy nước mắt, bỗng dưng thèm cái vị khói ấy làm sao.

Từ khi về nhà mới, cái gì cũng có đầy đủ, chỉ mỗi thiếu cái khói lam chiều như ngày xưa ấy, nó đã loang vào tâm hồn rồi ở yên trong đấy, chẳng thể nào bay ra được. Giờ chẳng còn nhìn thấy nữa, đã thay thế bằng bếp ga hoặc bếp điện. Hình ảnh khói lam chiều chỉ còn lại trong hoài niệm, theo câu hát mẹ ru cọt kẹt tiếng võng vang vọng mãi một đời người. 

Quê hương là những điều giản dị. Tôi nhớ mùi khói chiều mỗi buổi chạy về ăn cơm, nhớ mùi khói cay nồng nhưng vẫn đứng nhìn má nấu. Mùi vị ấy, tôi đem thời gian giấu vào ký ức từ tuổi thơ cho đến bây giờ. 

© Quang Nguyễn - blogradio.vn

Xem thêm: Bất chợt nỗi nhớ xa quê